التاپ بلوچ
ما یک اَنچیں
باریگےءَ زندگ ایں کہ اے سائنسء ُ ٹیکنالوجی ءِ زمانَگ گُشگ بیت۔کمپیوٹرء ُ دامَگ(انٹرنیٹ)ءِ
سوب ءَ علمء ُ زانت ءِ سرچمگاں سر بووگ ءِ مزنیں دَرے پَچ بوتگ۔نوکیں اَہدءِ انسان
کہ آئی ءِ سیادی چہ کُجام یک راجےءَ بہ بیت ،آ ،چرے آسراتیاں ایوک ءَ زانتء ُ شعورِ
وَدّینگ ءِ نپء ُ سیتّاں زورگا نہ اِنت بلکن ءَ وتی مارشتانی درشانیء ُ لیکہ ءِ دیما
آرگ ءَ ہِچ رنگ ءَ پُشت ءَ نہ اِنت۔بلئے ہمے دَرشان مُدام وتی ماتی زُبان ءَ بوتگء
ُ انگتہ اے درِچ دیما جُنزان اِنت۔انچش گشنت کہ دُنیاءِ کُجام یک مزنیں زُبانےءَ ،کُجام
یک سرھالےءَ کتابے شِنگ بہ بیت تہ اے کِتاب ءِ شنگ بووگ ءِ دومی یا سیمی روچ ءَ اِشی
ءِ رجانک(ٹرانسلیشن)جاپان ءِ وانوکان ءَ جاپانی زُبان ءَ دَست کپیت۔اِشی ءِ سوب اے
نہ اِنت کہ جاپانءِ مردُم دگہ زُبان ونتءُ پہم اِت نہ کن اَنت بلکنءَ اشی مستریں سوب
ایشنت کہ جاپان ِ مردُم اینکس کہ وتی ماتی یا راجی زُبان ءَ ارزِشت دئینت درآمدیں
زُباناں اینکس ارزشت نہ دئینت۔ھالانکہ جاپان ءَ وانگء ُ زانت ءِ پرسنٹیج کِساس ۱۰۰ درسدبیت،ء
ُ جاپان ءِ مردُم انگریزیء ُ اندگہ زُباناں اوں بلد اَنت بلئے آہانی اولی ترجیح وتی
ماتی زُبان اِنت۔جاپان ءَ ابید اوں دُنیاءِ ہرچ دیمروئی کتگیں(ڈویلپڈ)مُلک ءُ اِستان
کہ اَست اَنت ،کہ آہانی تہا برطانیہ،امریکہ،اٹلی،جرمنی،فرانس،چائنا،یا کہ یورپء ُ
ایشیاءِ دیمروئی کُتگیں اندگہ مُلک کہ اَست اَنت ،اے تیوگیں مُلکاں وانگء ُ زانت ءِ
سسٹم ہما مُلک ءِ ماتیء ُ راجی زُبان ءَ اِنتء ُ اِشانی دیمروئی ءِ مستریں سوب اوں
ہمیشنت۔البتہ اے اوں یک تہلیں راستی یے کہ اے مُلکانی مردُم وتی سرڈگارءِ ہر فیصلہءُ
کارانی ذمہ وارءُ مستر وَت اَنتءُ بقول سید ہاشمی ئیگءَ مئے رِیشّ دگرانی دستءَ اَنت۔
نوں ما وتی چاگِردءِ سرا کسانیں چمشانکے دیاں کہ مئے چاگِردءَ
مئے جندءِ پہ وتی ماتی زُبان ءَ مئے عالمء ُ زانتکاریں واجہء ُ بانکیں گہارانی چے کِرد
اِنت۔۔؟اولی نِزوری ایشنت کہ مئے وانگجاہاں مئے ماتی زُبان ءِ وانگء ُ وانینگ ءِ سرکاری
بندوبست نیست اِنت۔مئے زبان ءِ واستا سرکاری بندوبست پرچہ نیست اِنت ۔۔اے جُست ءِ پسہ
ءَ باید اِنت کہ ہر کس وت بزانت۔۔ چیا کہ منی ھیالءَ سرکارءَ نندوکیں پارٹیء ُ گلانی
ترجیحءِ تہا مئے زبان ھوار نہ اِنت۔۔۔بلئے مئے جندءِ رَوِشت گوں وتی زُبان ءَ چے اِنت۔۔۔اے
جُست ءِ سرا باوستے بہ بیت گڑا بازیں ھبرے دیما کئیت کہ اِشی ءِ تہا مئے جندءِ ملامتی
گیشتر بنت۔اے بابت ءَ مئے اولی نزوری ایشنت کہ ما وتی زبان ءَ Own
کنگ ءَ نیاں۔مئے راجکاری،لبزانکی،چاگردی ،علمی رَوِشت پہ وتی زبان
ءَ Positive نہ اَنت۔ما مُدام بلوچی ءِ
وانگء ُ ھبر کنگ ءِ وہداں یک Impresion
یے اے دیما کاراں کہ”بلوچی زبان ءَ وانگ ءَ ہِچ نپ نیست کہ اِشی ءَ
پہ نوکریء ُ JoB ءِ ھاترا ہِچ اِسکوپ نیست اِنت۔،،بلئے
یک زانتکارے گُشیت کہ اگاں یک چاگردےءَ مردُم وانگءُ زانگءَ پہ نوکریءِ ھاترءُ نیتءَ
بہ کنت تہ آ چاگِردءَ گیشتر گلام جوڈ بیت۔ اگاں ما ہمے سئیں پوائنٹانی سرا وتی رویہ
ءَ فوکس بکناںء ُ دیما بہ جُنزاں تہ بازیں کارے اَرزان بوت کنت۔مئے اولی ذمہ واری ہمیش
بیت کہ ما وتی زبان ءَ own بکناںءُ وتی زبانءَ گوں وتی
رو،شت ءَ پوزیٹیو بکناں،دومی ذمہ واری ایش بیت کہ اشی ءِ ہمراہی ءَ کم از کم وت ماں
وت ءَ وہدے کہ مئے مجلس ء ُ دیوان بنت (اے دیوان دیم پہ دیم بہ بنت یا کہ سوشل میڈیاءِ
یکے دومیگ ءَ گوں رابطہ کاری ءِ وہداں بہ بنت) مارا چہ دگہ زُبانانی بدل ءَ وتی زُبان
ءَ ھبر کنگی اِنت۔بزاں کہ ما وتی رَوِشت(رویہ)ءَ پہ وتی زُبان ءَ Positive
بکناںء ُ سیمی ذمہ واری ایش بیت کہ ما ہمے تاثرءَ ھلاس کنگ ءِ جہدءَ
بکناں کہ بلوچی زبان ءَ اِسکوپ نیست۔چیاکہ بلوچی زبان دنیاءِ تہا ء ُ ھاس اے ریجن ءِ
تہا ہما کوْہنء ُ کدیم تریں زباناں چہ یکے کہ آئی ہمسروئیں ء ُ ہمساہگیں اندگہ زُباناں
وتی اصلیں ء ُ کدیمیں دروشُم یلہ کُتگء ُ بازیں بدلی ئے آ زُباناں اتکگ،بلئے بلوچی
انگتہ وتی کوہنیں دروشم ءَ است اِنت۔اگاں بنداتی دروشُم ءَ ہمے کمیں کارانی بندات ءَ
بکناں تہ بازیں کارے دیما جنزیت ءُ اسکوپے اوں بیت۔بلئے اے نیام ءَ بلوچ چاگردءَ ہرچ
راجکاری گَل،لبزانکی گَل ء ُ چاگردیء ُ نیکراہی گَل کہ اَست اَنت بائد اِنت اے سرْپاں
ہواریں ہما مردُم کہ لبزانکی ء ُز انشتی سِنچےءِ واہُند اِنت،آ وتی وتی گلانی تہا
اے رَوِشتاں دیما برگ ءِ شعوری جُہدے بہ کنت۔من ءَ بازیں سنگتاں بازیں وٹس اپ گروپاں
ھوار کُتگ کہ اے گروپانی تیوگیں ورنا سَد دَرسد بلوچ اَنتء ُ بلوچی سرپد بنت۔بلئے بژن
ءِ ھبر ایشنت کہ اِشانی گیشتریں بہرے وہدے یک سرھالے ءِ سرا بحثء ُ باوستےءَ روت،آ
وت ماں وتءَ اوں درامدیں زباناں ھبر کن اَنت کہ ٹیکنیکلی اے رَوِشت من ءَ چہ وتی زُبان
ءِ روتگاں سِندان کنت۔منی اے ھبرانی مولءُ مراد اے نہ اِنت کہ مارا دگہ زُبان دوست
نہ بنت،یا کہ اِندِگہ زُباناں ما ،مہ واناں،یا کہ ھبر مہ کناں۔۔۔اِنا۔۔من ءَ گوں ہچ
زُبان ءَ دُژمنی نیستء ُ من ءَ اُردو،انگریزی،فارسی،پشتو،پنجاپی،چائنیءُ دُنیاءِ اندگہ
بازیں زُبان سَک دوست بنتء ُ من ءَ گوں اے زُباناں سَک باز مہر اَست اِنت چیا کہ اے
زُبان ہمے سرزمین ءِ راجء ُ اِنسانی زُبان اَنت۔۔اِشانی وانگ،گپ کنگ سکیں جوانیں عملے،بلے
اے رَوِشت کہ مئے گوں وتی جندءِزبان ءَ اِنت اِشی ءِ من سک ھلاپ اوں۔تو اندگہ زُباناں
انچش ھیل بکن کہ وتی جیڑہء ُ پیگاماں دومی زبان ءِ وانوکاں سر کُت بکنےء ُ وتی درشان
کہ لبزانکی تہرانی دروشم ءَ بیت یا کہ راجکاری ٹولزانی دروشم ءَ بیت،ہما زبان ءَ سر
کُت بہ کنئے۔۔ یا کہ علمء ُ زانتءِ پولگءَ اندگہ زباناں ھیل بکن،بزانء ُ بوان ھم۔۔اے
سکّیں شرّیں ھبرے،بلئے ہمے شونگ ءَ تو وتی جندءِ زُبان ءَ گُٹگیر بکنے گڑاتئی پدریچانی
واستا کہ زُبان پَشت نہ کپیت ترا کئے پجّہ کاریت۔۔؟زبان ءِ سرا کار کنگ ناں سیاست یےء
ُ ناں کہ ھرابیں کارے۔اے تئی ہما اِنسانی حق اِنت کہ دنیاءِ ہچ کسے اوں چہ ترا پچ گپتے
نہ کنت۔اگاں کار کنگ ءَ تئی دیما اڑانگے اَست اِنت،وت ماں وت ءَ ھبر کنگء ُ نبشتہ کنگ
ءَ ترا کَس نہ داریت۔۔یک وٹس اَپ گروپےءَ وت ماں وت ءَ وتی زبان ءَ ھبر کنگ ءَ تو،
ریلیکسRelax نہ بئے گڑا دیما پہ وتی راج
ءَ چے زھم جنے۔۔؟ہمے روِشتانی سوب اِنت کہ مرچی میاں استمانی گل یونیسکوءِ یک رپورٹے
دیما اتکگ کہ آئوکیں پنجاہ سالانی تہا کِساس دُنیاءِ نیم زُبان ھلاس ء ُ بیگواہ بووگ
ءِ گُمان اِنت،کہ اِشانی تہا بد بھتی ءَ براہوئی زُبان اوں ھوار اِنت کہ آئی ءِ اوں
اگاں ھبرکنوکانی رَوِشت گوں وتی زبانءَ ہمے رنگ ءَ بوت ،ھدا مہ کنت براہوئی زبان اوں
ھلاس بیت۔ہمے انگریزی زُبان ءَ کہ ما واناںء ُ پہماں باید اِنت کہ اِشی کُمک ءَ ما
کمپیوٹرء ُ دامگ ءَ ماتی زبانانی اَرزِشتء ُ کارمرزی ءِ بابت ءَ اوں پولکاری بکناں
بہ چاراں کہ دنیاءِ اِندگہ راج وتی زباناں پہ کجام ھدّءَ تک سنجیدہ اَنتء ُ آاے پڈا
چے کنگا اَنت۔۔؟ ھیف اِنت کہ مئے راجکاری ہما گل کہ وتی لوٹء ُ گزرانی تہا ماتی زبان
ءِ دیمروئی ءِ واستا سوگند وراَنت بلئے وھدے عمل ءِ باری کئیت ما زبان ءَ چہ پراموش
باںء ُ لاپ چاری ءِ بہارگاہ ءَ اَنچو بے سما باں کہ دِگہ ہچ چی مئے ھیالانی دریگاں
سرُکّ نہ دنت۔
منی چہ ورناہاں ہمے دزبندی اِنت کہ اے بابت ءَ یک برے انٹر
نیٹء ُ دامگ ءَ بہ پول اَنتء ُ Search
یے بہ کن اَنت ،چدء ُ پد وتی جندءِ روشتاں گوں وتی جندءِ زبان ءَ
اگاں بوت کنت،پوزیٹیو بہ کن اَنت۔چیا کہ اے وہدی مئے ورناہانی یک درسد(%1 )یے اوں پہ
وتی زبان ءَ ناں جیڑگا اِنتء ُ ناں آئی ءَ اے رنگ ءِ سرپدی اَست اِنت۔ہر اسکول،کالج،یونیورسٹیء
ُ اندگہ وانگجاہاں لٹریری سرکل جوڈ کنگ بہ بیت کہ آ زبانء ُ آئی ءِ ارزشت ءِ سرا
کار بہ کن اَنت،کہ اے کار چہ راجکاری پلیٹ فارم ءَ گیشتر لبزانکیء ُ چاگردی پلیٹ فارم
ءَ دیما شُت کن اَنت۔البتہ راجکاری پڈءِمردُم اِشانی حوصلہ افزائی ءَ بکن اَنتء ُ اِشاں
ٹیکنیکل سپورٹ ءِ ہمراہی ءَ وتی جندءِ سرکلانی تہا زُبان ءِ ارزِشت ءَ دیما بیارنتء
ُ پریکٹیکل بہ بنت۔وتی زبان ءَ شنگ بووکیں ہر تاکبندء ُ ماہتاکے کہ اسٹینڈر ئیگ اِنت،آئی
ءَ بہا بزور ایتء ُ بوانیت۔بازیں تاک یا مہتاک انچین اَنت کہ آ رجسٹرڈ اَنتء ُ ایوک
ءَ اِشتہارء ُ سرکاری کوٹہءِ گرگء ُ ورگ ءِ نیت ءَ تاکاں شنگ کن اَنت کہ اِشانی تہا
موادء ُ نکان ہِچ نیست۔باید اِنت کہ اشان ءَ اوں سنجیدہ بووگی اِنتء ُ وتی پہکیں لبزانکی
کار بندات کنگی اَنت۔
سائنسی پولکاریءُ گیدیءِ راستی آں چہ یکے ہمیش اِنت کہ اے
وہداں دُنیاءِ کُجام یک زُبانے کہ مَرگءِ آماچ بوتگءُ بیگواہ اِنت۔۔آئیءِ مِرَگءُ بیگواہیءِ
اولیء مستریں دست ہما زُبانءِ کارمرز کنوکانی وتیگ اِنت۔ءُ ہما زُبان کہ پہ بیگواہیءُ
مرگءِ نیمگءَ روگا بیت تہ آئیءِ ھبر کنوکءُ واھُند بنداتءَ گوں وتی زبانءَ وتی جندءِ
رَوِشتءَ ہمے رنگءَ کن اَنت کہ ما بُرزا ہما سوب بیان کُت اَنت۔اے رویہ بنداتی پدیانک
اِنت کہ تو وتی زبانءَ مَرگءِ کورچاتاں دست ء وت دور دئیگا ئے۔برے برے اے عمل پہ بے
سمائیءَ بیتءُ برے برے اے پہ سما بیت۔۔نوں مارا اے ھبر پولگی اِنت کہ بلوچ وتی زُبانءَ
گوں اے روِشتءِ واہُند اِنت۔۔آیا آ اے کاراں پہ سما کنگءَ اِنت یا کہ بے سمائی۔۔۔؟
بزاں اے مئے شعوری عمل اِنت یا لاشعوری بووگا اِنت۔۔۔؟ اے جُستانی پسہ پہ وانوکاں ایر
اَنت کہ آہانءَ جیڑگی اِنت اے بابتءَ۔۔۔۔!
(منی دیمترءِ سرھال بلوچی زبانءِ لبزانکیءُ راجکاری
تاکء ُمہتاکانی سرا اِنت)
دلگوش۔۔اے نبشتانکءِ تہا لیکیتگیں درائیں لبز لیکوک ئیگ انت ۔
ایشیءَ اوں بوانیت!
 |
